گویند: صاحب دلى،براى اقامه نمازبه مسجدى رفت.نمازگزاران،همه اوراشناختند؛ پس،ازاوخواستند که پس از نماز ، بر منبر رود و پند گوید. پذیرفت. نماز جماعت تمام شد. چشم ‏ها همه به سوى او بود. مرد صاحب دل برخاست و بر پله نخست منبر نشست.بسم الله گفت و خدا و رسولش را ستود. آن گاه خطاب به جماعت گفت :مردم! هرکس ازشما که مى ‏داند امروز تا شب خواهد زیست و نخواهد مرد ، برخیزد !

کسى برنخاست. گفت :حالا هر کس از شما که خود را آماده مرگ کرده است ، برخیزد !

باز کسى برنخاست. گفت : شگفتا از شما که به ماندن اطمینان ندارید ؛ اما براى رفتن نیز آماده نیستید !

گویند در بنى اسرائیل ، مردى بود که مى ‏گفت : من در همه عمر، خدا را نافرمانى کرده‏ ام و بس گناه و معصیت که از من سر زده است ؛ اما تاکنون زیانى و کیفرى ندیده ‏ام. اگر گناه،جزا دارد و گناهکارباید کیفر بیند ، پس چرا ما را کیفرى و عذابى نمى ‏رسد! درهمان روزها،پیامبر قوم بنى اسرائیل ، نزد آن مرد آمد و گفت : خداوند ، مى‏ فرماید که ما تو را عذاب‏ هاى بسیار کرده ‏ایم و تو خود نمى ‏دانى ! آیا تو را از شیرینى عبادت خود ، محروم نکرده ‏ایم ؟ آیا در مناجات را بر روى تو نبسته ‏ایم ؟ آیا امید به زندگى خوش در آخرت را از تو نگرفته ‏ایم ؟ عذابى بزرگ ‏تر و سهمگین ‏تر از این مى ‏خواهى ؟

ابوسعید را گفتند : کسى را مى ‏شناسیم که مقام او آن چنان است که بر روى آب راه مى ‏رود.

شیخ گفت : کار دشوارى نیست ؛ پرندگانى نیز باشند که بر روى آب پا مى ‏نهند و راه مى ‏روند.

گفتند : فلان کس در هوا مى ‏پرد. گفت : مگسى نیز در هوا بپرد.

گفتند : فلان کس در یک لحظه ، از شهرى به شهرى مى‏ رود.

گفت: شیطان نیز در یک دم ،ازشرق عالم به مغرب آن مى ‏رود.این چنین چیزها، چندان مهم و قیمتى نیست.

مرد آن باشد که در میان خلق نشیند و برخیزد و بخسبد و با مردم داد و ستد کند و با آنان در آمیزد و یک لحظه از خداى غافل نباشد.

مردى از اهل حبشه نزد رسول خدا صلوات الله علیه و آله آمد وگفت : یا رسول الله ! گناهان من بسیار است. آیا در توبه به روى من نیز باز است ؟

پیامبر (ص) فرمود : آرى ، راه توبه بر همگان ، هموار است. تو نیز از آن محروم نیستى.

مرد حبشى از نزد پیامبر (ص) رفت. مدتى نگذشت که بازگشت و گفت :

یا رسول الله ! آن هنگام که معصیت مى ‏کردم ، خداوند ، مرا مى ‏دید ؟

پیامبر (ص) فرمود : آرى ، مى ‏دید.

مرد حبشى ، آهى سرد از سینه بیرون داد و گفت : توبه ، جرم گناه را مى ‏پوشاند ؛ چه کنم با شرم آن ؟

در دم نعره ‏اى زد و جان بداد.